სიახლეები

კატეგორია

სამედიცინო სიახლეები

ნახვების რაოდენობა

120


სტრესის შემდგომი ფსიქოემოციური რეაბილიტაცია


სტრესის შემდგომი ფსიქოემოციური რეაბილიტაცია

სტრესის შემდგომი ფსიქოემოციური რეაბილიტაცია

ნებისმიერი ტრავმული მოვლენის შემდგომი ემოციური რეაქციების ცოდნა დაგეხმარებათ გაუმკლავდეთ თქვენს გრძნობებს, აზრებს და ქცევებს.

ისეთი კატასტროფული მოვლენები, როგორიცაა ქარიშხალი, მიწისძვრა ან სატრანსპორტო ავარია, როგორც წესი მოულოდნელი და შემზარავია. ამ დროს ადამიანს შეიძლება არ აღენიშნებოდეს ფიზიკური დაზიანების გარეგნულად ხილული ნიშნები, მაგრამ მიაყენოს ფსიქოლოგიური ზიანი და გამოიწვიოს მძაფრი ემოციური რეაქცია. ასეთივე, კატასტროფად აღქმული მოვლენის მსგავსი ზეგავლენა შეიძლება იქონიოს საქართველოში მიმდინარე ამჟამინდელმა მოვლენებმაც. შფოთვის მომგვრელ მოვლენებზე რეაგირების ბუნებისა და მექანიზმის გაგება დაგეხმარებათ ეფექტურად გაუმკლავდეთ თქვენს გრძნობებს, აზრებს და ქცევებს.

როგორია კატასტროფად აღქმულ მოვლებაზე ზოგადი რეაქცია?

კატასტროფად აღქმული მოვლენის შემდეგ ადამიანი გაოგნებულია, დეზორგანიზებულია და უძნელდება შემაშფოთებელი ინფორმაციის გააზრება. როგორც კი ეს საწყისი რეაქციები ჩაცხრება, ადამიანის ზოგადი პასუხი შეიძლება იყოს:

• მძაფრი ან არაპროგნოზირებადი ემოციური რეაქცია - ძლიერი შფოთვა, დათრგუნულობა ან მწუხარება. ასევე, ამ ემოციურ რეაქციებს შეიძლება ახლდეს მომატებული ბრაზი და გაღიზიანებადობა.

• ცვლილებები აზრებსა და ქცევაში - განმეორებითი და ნათელი მოგონებები კატასტროფად შეფასებული მოვლენის შესახებ. ეს მოგონებები (აზრები/სურათ-ხატები) შეიძლება წარმოიშვას აშკარა მიზეზის გარეშე და გამოიწვიოს ისეთი ფიზიოლოგიური რეაქციები, როგორიცაა ტაქიკარდია ან მომატებული ოფლიანობა. შეიძლება გამოვლინდეს ყურადღების კონცენტრაციის სირთულეები, დაირღვეს ძილისა და კვების რეჟიმი, დაქვეითდეს ან გაძლიერდეს მადა, გქონდეთ მოჭარბებული ძილიანობა ან პირიქით, უძილობა.

• გამძაფრებული მგრძნობელობა გარემოში არსებული ფაქტორების მიმართ - სირენის ხმამ, ხმაურმა, სუნმა ან გარემოში არსებულმა სხვა მანიშნებლებმა შეიძლება მოახდინოს კატასტროფული მოვლენის შესახებ მოგონებების სტიმულირება და ამ გზით შფოთვის გაძლიერება. ამ „მაპროვოცირებელ ფაქტორებს“ შესაძლოა ახლდეს შიში, რომ სტრესული მოვლენა კვლავ განმეორდება.

• მომატებული დაძაბულობა ინტერპერსონალური ურთიერთობებში - კონფლიქტი და უთანხმოება ოჯახის წევრებთან ან თანამშრომლებთან. შეიძლება გამოვლინდეს იზოლირების სურვილი, ჩაკეტილობა და დისტანცირება ჩვეული სოციალური გარემოსგან.

• სტრესთან დაკავშირებული ფიზიოლოგიური სიმპტომები - თავის ტკივილი, გულისრევის შეგრძნება და ტკივილი გულმკერდის არეში. ასევე, კატასტროფად აღქმულ მოვლენებთან დაკავშირებულმა სტრესმა შეიძლება მაპროვოცირებელი გავლენა იქონიოს ადრე არსებულ სამედიცინო მდგომარეობებზეც.

როგორ შეგვიძლია გავუმკლავდეთ?

კვლევები აჩვენებს რომ ადამიანების უმეტესობა დროთა განმავლობაში დამოუკიდებლად ახერხებს ფსიქოემოციურ გაჯანსაღებას. მყისიერი სტრესული რეაგირების მიუხედავად, ადამიანების უმრავლესობა რამდენიმე თვეში უბრუნდება ამ მოვლენამდე არსებულ მდგომარეობას და ახერხებს ფუნქციონირების ჩვეულ რეჟიმში განახლებას. მნიშვნელოვანია გახსოვდეთ, რომ ჩვეულებრივი მიმდინარეობა ფსიქოლოგიური მედეგობის შენარჩუნება და აღდგენის შესაძლებლობაა და არა - გახანგრძლივებული რეაგირება სტრესზე.

არსებობს მთელი რიგი მოქმედებები, რომელიც გვეხმარება ემოციური კეთილდღეობის მიღწევასა და სიტუაციაზე კონტროლის განცდის მოპოვებაში:

• მიეცით საკუთარ თავს დრო ადაპტაციისთვის. გაიაზრეთ, რომ ეს იქნება თქვენი ცხოვრების რთული პერიოდი. ნება მიეცით საკუთარ თავს შესაგუებლად და გამოიჩინეთ მოთმინება საკუთარი შეცვლილი ემოციური მდგომარეობის მიმართ.

• მოიძიეთ მხარდაჭერა. სთხოვეთ მხარდაჭერა იმ ადამიანების, რომლებიც ზრუნავენ თქვენზე, რომლებიც მოგისმენენ და თანაგიგრძნობენ. გახსოვდეთ, კატასტროფად აღქმული მოვლენის შემდეგ სოციალური მხარდაჭერა და თანადგომა, ფსიქოემოციური გაჯანსაღების უმთავრესი კომპონენტია. ამ მხრივ ოჯახის და მეგობრების როლი უმნიშვნელოვანესია. შეგიძლიათ მხარდაჭერა და თანადგომა მიიღოთ იმ ადამიანებისაგან, ვისაც მსგავსი გამოცდილება აქვს. შესაძლოა მიმართოთ იმ ადამიანებს, რომლებსაც არ აქვთ მსგავსი გამოცდილება, მაგრამ შეუძლიათ მხარდაჭერის გამოხატვა და სიტუაციის ობიექტურად აღქმაში დახმარება.

• გააზიარეთ თქვენი გამოცდილება. გამოხატეთ ემოციები თქვენთვის მისაღები და კომფორტული საშუალებებით, მაგ. ოჯახის წევრებთან ან ახლო მეგობრებთან საუბრის საშუალებით, აწარმოვეთ დღიური ან დაკავდით ხელსაქმით ან ხელოვნებით - ხატვით, ძერწვით, კერამიკით ან თქვენთვის სასიამოვნო სხვა საქმიანობით.

• ჩაერთეთ მხარდამჭერ თერაპიულ ჯგუფში (თუ ასეთი არსებობს), რომელსაც ხელმძღვანელობენ სათანადო კვალიფიკაციის გამოცდილი პროფესიონალები. ჯგუფური დისკუსია დაგეხმარებათ გააცნობიეროთ, რომ თქვენ არ ხართ მარტო და შემაწუხებელ ემოციებს და რეაქციებს სხვებიც განიცდიან. ჯგუფური შეხვედრები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი და სასარგებლოა იმ ადამიანებისათვის, ვისაც მწირი სოციალური მხარდამჭერი გარემო აქვთ.

• დაკავდით ცხოვრების ჯანსაღი წესით. ეს დაგეხმარებათ გაუმკლავდეთ მომატებულ სტრესს. დაისვენეთ და დაიწყეთ დაბალანსებული კვების რეჟიმი. ძილის მოწესრიგებისთვის გამოიყენეთ რელაქსაციის ტექნიკები. თავი აარიდეთ ალკოჰოლისა და ფსიქოაქტიური ნივთიერებების გამოყენებას, რადგან მათი გამოყენება ხელის შემშლელია ფსიქოემოციური გაჯანსაღების გზაზე.

• აღადგინეთ ან ჩამოაყალიბეთ ყოველდღიური საქმიანობის რუტინა. შეადგინეთ დღის განრიგი, რაც შეიძლება მოიცავდეს საკვების მიღებას, ჩაძინებასა და გაღვიძებას განსაზღვრულ დროს, ასევე დაგეგმილ ფიზიკურ აქტივობასა თუ ვარჯიშს. იმისათვის რომ შეიქმნათ პოზიტიური მოლოდინები და განწყობა, დაკავდით საყვარელი საქმიანობით, პარკში გასეირნებით ან საინტერესო წიგნის კითხვით.

• მოერიდეთ მნიშვნელოვანი ცხოვრებისეული გადაწყვეტილებების მიღებას, კარიერის ან სამუშაოს ცვლილებას. მსგავსი ცვლილებები, როგორც წესი, თავისთავად შფოთვის მომგვრელია და უფრო მეტ სირთულეს იწვევს სტრესული გამოცდილების შემდგომი აღდგენის და გაჯანსაღების პერიოდში.

რა შემთხვევაში უნდა მივმართო პროფესიონალურ დახმარებას?

იმ შემთხვევაში თუ მუდმივ რეჟიმში განიცდით სტრესს და უიმედობას, გიძნელდებათ ყოველდღიური პასუხისმგებლობისა და საქმიანობების შესრულება, მიმართეთ ფსიქიკური ჯანმრთელობის სპეციალისტს.

მასალა თქვენთვის მოამზადა გამმას ფსიქოთერაპიული სამსახურის ხელმძღვანელმა ბესო ჭიღვარიამ.

ბოლო ჩანაწერები